CMENTARZ
Cmentarz w Klukach - miejsce pochówku ludności wsi Kluki (Kluki Smołdzińskie oraz nieistniejące już Kluki Żeleskie). Założony w końcu XVIII wieku jest dzisiaj jedynym zachowanym cmentarzem słowińskim. I jednym z nielicznych zachowanych na Pomorzu cmentarzem z okresu przedwojennego. W 1980 r. został zamknięty dla pochówków, a w 1991 r. uznany za obiekt zabytkowy i włączony do Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach Oddziału Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Figuruje w rejestrze zabytków pod symbolem A-261. Powierzchnia cmentarza wynosi 2730 m2. Obecnie na cmentarzu zachowanych jest 145 obiektów, w większości pochodzących z pierwszych dwóch dziesięcioleci XX wieku. Są to nagrobki kamienne, drewniane i żeliwne. Najciekawszymi obiektami są żeliwne krzyże, których jest 83 sztuki. Krzyże te pochodzą z końca XIX i pocz. XX wieku (najstarszy ok. 1880 r.), powstawały na zamówienie w odlewniach w Słupsku i Sławnie, prezentują kilkanaście typów wzorów odlewniczych, niektórych unikatowych w skali Pomorza. Cmentarz jako część muzeum jest świadectwem przeszłości tej ziemi, zawiera cenne informacje o jej mieszkańcach, dokumentuje i ukazuje zmiany w pisowni słowiańskich nazwisk tej ludności na przestrzeni dziesięcioleci. Ostatni chowani na nim potomkowie ludności słowińskiej czuli się Niemcami i taką samą przynależność do narodu niemieckiego mają ich potomkowie, którzy dzisiaj na cmentarz przyjeżdżają z Niemiec. Cmentarz jest świadectwem skomplikowanej i trudnej historii ziemi pomorskiej i jej ludności.
W 1991 roku cmentarz został przejęty przez Muzeum Pomorza Srodkowego w Słupsku i stał się integralną częścią jego oddziału - Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach. Wówczas cmentarz uporządkowano - został ogrodzony, wykarczowano zarastające go krzaki, uporządkowano groby. Następnie została wykonana tablica informacyjna dotycząca cmentarza z dwujęzycznym tekstem (po polsku i po niemiecku). W 1995 roku przeprowadzono inwentaryzację cmentarza i sporządzono karty obiektów. W latach 1997 - 2000 zabezpieczono i zlecono do konserwacji 6 tablic szklanych będących częścią nagrobków kamiennych pochodzących z początku XX w. Podjęto również decyzję o zabezpieczeniu i wykonaniu kopii kilku drewnianych krzyży pochodzących z połowy XX wieku. Cmentarz w Klukach jest stale dozorowany przez pracowników MWS, przeprowadzane są tam również na bieżąco prace porządkowe. Poważniejszych zadań konserwatorskich nie można podjąć ze względu na brak środków finansowych.
